Լրացուցիչ առաջադրանքներ՝1050-բ,դ,զ 1051-բ,դ; 1052-բ,դ; 1060-բ,դ; 1062

1050. Լուծե՛ք հավասարումը.
բ) 0,4 ⋅ x = 40 = x =100

դ) 2,7 = 270 : x = x =100

զ) 11,03 = 110,3 : x = x = 10

1051. Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ մեծ է տրված թվից.
բ) 0,1

0,1 ⋅ 100 = 100

դ) 125,1

125,1 ⋅ 100 = 1251,00

1052. Գրե՛ք այն թիվը, որը 100 անգամ փոքր է տրված թվից.
բ) 81,543

81,543 : 100 = 00,81534

դ) 22,44

22,44 : 100 = 00,2244

1060. Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք թվաբանական գործողությունների նշաններից մեկը ( + , – , ⋅ , ։ ), որպեսզի ստացվի հավասարություն.
բ) 30 — 25 = 20 : 4

30 — 25 = 5

20 : 4 = 5

դ) 7 ⋅ 5 = 80 — 45

7 ⋅ 5 = 35

80 — 45 = 35

1062. Կարո՞ղ է արդյոք ուղիղը երկու շրջանագծերի հետ ունենալ նույն ընդհանուր կետը։ Արե՛ք անհրաժեշտ գծագիրը։

• Քարտեզի միջոցով ճամփորդության երթուղու կազմում,  Երևան -Մասիս — Արտաշատ — Շահունյան — Ոակետապ — Դաշտաքար — ՈՒրցաձոր — Զնագակատուն — Ելփին — Արենի — Աղավնաձոր — Արփի — Եղեգնակձոր — Շատին — Արտաբույնք — Եղեգիս — Հերմոն — Արատես
• Այցելվող հայրենագիտական կանգառների վերաբերյալ տեղեկությունների հավաքում ,

• Արենի,  Թռչունների քարանձավ,
  Գտնվում է Եղեգնաձորից 12 կմ հեռավորության վրա։ Ընկած է Արփա գետի հովտում։ Արենիի քարանձավը գտնվում է Արենի գետի ձախ ափին^[5]։ Քարանձավը բաղկացած է 3 սրահներից։ Քարանձավն ունի մոտ 500 մ² մակերես, որի մեծ մասը դեռևս ուսումնասիրված չէ, քանի որ տարածքը սահմանափակ է, և նոր պեղումները կարող են փակել անցումներն ու վնասել արդեն հայտնաբերված հնագիտական հուշարձանները։ Քարանձավում առնվազն չորս մետր մշակութային շերտ կա։ Ներքին՝ նեոլիթական շերտերը պատկանում են պղնձեքարի դարին։ Հանդիպում են նաև հոմոէրեքտուսի (լատին․՝ Homo erectus) հետքեր, ովքեր բնակվել են ավելի քան երկու միլիոն տարի առաջ մեր տարածաշրջանում։

  Քարանձավը դասվում է կլաստոկարստային քարանձավների դասին, քանի որ ձևավորվել է կրաքարային կոնգլոմերատների մեջ։ Քարանձավն իրենից ներկայացնում է մի քանի խոռոչների համալիր և ունի 400-ից 600 մ² մակերես տարածք։ V դարի պատմիչ Եղիշեն հիշատակում է Արփանեալ անունով բերդ կամ ավան։ Թռչունների քարանձավում սկսած 2007 թվականից իրականացվում են հնագիտական պեղումներ, որոնց արդյունքում հայտնաբերվել են մ.թ.ա. 4200-3500 թվականներին վերագրված բազմաթիվ գտածոներ՝ բուսական մնացորդներ, ամանեղեն, խաղողի, ծիրանի կորիզներ, եղեգից պատրաստված գործվածքներ, կանացի գանգեր, մումիֆիկացված այծի մարմնի մաս և այլն։

• Արփայի հովիտ,
  Ընդգրկում է Արփա գետի միջին հոսանքի հովիտը՝ կից լեռների ցածրադիր լանջերի հետ միասին։ Ձգվում է արևմուտք-արևելք ուղղությամբ մոտ 40 կմ երկարությամբ՝ Գոմուր գյուղից մինչև Արենի։ Բարձր՝ 1000-1500 մետր
• Եղեգիս գյուղ․ քայլք գյուղի եկեղեցիներով,
  Միջնադարյան Եղեգիսը Հայաստանի ամենահարուստ համայնքներից է եղել։ XIII-XIV դարերում այն եղել է իշխանանիստ ավան՝ Օրբելյանների իշխանական տոհմի նստավայրը։

  Գյուղի Սուրբ Աստվածածին մատուռը կառուցվել է 1703 թվականին ավելի հին եկեղեցու ավերակների վրա, իսկ սուրբ Կարապետ, Զորաց եկեղեցիները XIII դարի կառույցներ են։ Հատկանշական է, որ Զորաց եկեղեցում է կատարվել ռազմի դաշտ մեկնող զորքի երդման և օրհնության արարողությունները։

  XV դարում Լենկ Թեմուրի և այլ զավթողական արշավանքներից, այնուհետև երկրաշարժի հետևանքով ավերվել է քաղաքը։

  1988 թվականին Սումգայիթյան դեպքերից հետո գյուղը վերաբնակեցվել է Ադրբեջանից բռնագաղթված հայ ընտանիքներով։ Վերականգնվել է պատմական Եղեգիս բնակավայրի անվանումը։

• Ուրցաձորի Սուրբ Կարապետ։Պամական աղբյուրները ոչ մի տեղեկություն չեն հաղորդում վանական համալիրի մասին. այն աչքաթող են արել նաև ճանապարհորդներն ու տեղագիրները, միայն Ղևոնդ Ալիշանը թռուցիկ ձևով հիշատակում է նրա անունը^[3][4]։ Հուշարձանների վրա փորագրված սակավաթիվ արձանագրություններն էլ, անգամ աղոտ կերպով, լույս չեն սփռում նրա անցյալ պատմության վրա։ Արձանագրություններից մեկի համաձայն վանքը հիմնել են Օրբելյանները 14-րդ դարի սկզբներին, որպես իրենց տոհմական գերեզմանատեղի։ Այդ ժամանակ Ուրծաձոր գավառը գտնվում էր Օրբելյանների իշխանության ներքո։ Մյուս արձանագրությունները նվիրատվական են։ 1593 թվականը կրող մի այլ արձանագրությունում փորագրված է, որ այդ ժամանակ շեն է եղել վանքը։ 1725 թվականը կրող արձանագրությունից հասկացվում է, որ այդ ժամանակ վանքը եղել է ավերակ և լքված վիճակում։ Վանքը և նրան մոտիկ գտնվող մյուս վանքերը ավերվել են 1679 թվականի մեծ երկրաշարժից։

  1896 թվականին կառուցված վանքի միաբանության բնակելի շենքերը, 1897 թվականին կառուցված վանքի պարիսպը և 1898 թվականին՝ հացահատիկի հողերը, հավանական են դարձնում, որ վանքը 19-րդ դարի վերջերին որոշ ժամանակով վերականգնվել է։

• Ինտելեկտուալ վիկտորինաների պատրաստում։
  1. Ո՞րն է աշխարհի ամենաերկար գետը: Նեղոս գետը
  2. Ո՞վ է նկարել Մոնա Լիզան: Լեոնարդո da Vinci
  3. Ինչ է անվանում Հարավային Կորեայի ամենամեծ տեխնոլոգիական ընկերությունը: Samsung
  4. Ո՞րն է ջրի քիմիական նշանը: H2O
  5. Ո՞րն է մարդու մարմնի ամենամեծ օրգանը: Մաշկը
  6. Քանի՞ օր կա մեկ տարվա ընթացքում: 365 (366 նահանջ տարում)
  8. Ո՞րն է Պորտուգալիայի մայրաքաղաքը: Lisbon
  9. Մարդու մարմինը օրական քանի՞ շունչ է առնում: 20,000
  10: Ո՞վ է եղել Մեծ Բրիտանիայի վարչապետը 1841-1846 թվականներին: Ռոբերտ Պիլ
  12: Ո՞րն է հայտնի «Մոբի Դիկ» վեպի առաջին տողը: Ինձ Իսմայել կոչիր
  13: Ո՞րն է աշխարհի ամենափոքր թռչունը: Մեղու մուրճ
  14: Որքա՞ն է 64-ի քառակուսի արմատը: 8
  15: Ո՞րն է տիկնիկը, Barbie- ն, լրիվ անվանումը: Բարբարա Միլիկենտ Ռոբերտս
  16: Ինչի՞ համար է պահվում Պոլ Հանն այն ռեկորդը, որը գրանցվել է 118.1 դեցիբելում: Ամենաբուռն բորբոսը
  17: Ո՞րն էր Ալ Կապոնի այցեքարտը, որն ասում էր նրա զբաղմունքը: Օգտագործված կահույքի վաճառող
  18: Ո՞րն էր Դիսնեյի առաջին գունավոր մուլտֆիլմը: Ersաղիկներ և ծառեր
  19: Ո՞վ է հորինել թիթեղյա պահածոները 1810 թվականին սննդի պահպանման համար: Պիտեր Դյուրանդ

1.  Բարբառային բառերը դարձրո՛ւ գրական հայերեն՝
էլել — եղել

չունիմ — չունեմ

լինիմ — լինի

բսնել — աշխատել

երթալ — գնալ

ուզեց ինքը բռնել նրա տեղը — ուզեց նրա տեղը զբաղեցնել

չկտրե — չկտրել

ոչով չպիտի տեսնի — ոչովք չպիտի տեսնի

2.  Մգեցված դարձվածքները բացատրի՛ր։

աչքադրել — նախանձել

մեզ կամք տուր — համաձայնվել

շուշաբանդ — բալկոն

գլխի ընկավ — կռահել

3.  Բնութագրի՛ր թագավորին։ Թագաորը հարուստ էր ու ամենինչ կաներ որ, իր տղայի ուզածով ուսիրածով լիներ։

4.  Առանձնացրե՛ք անհասկանալի բառերը, բացատրե՛ք բառարանի օգնությամբ։  Ես չունեյի անծանոթ բառ

1047. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 65,103 ⋅ 10 = 651,003

գ) 7,393 ⋅ 10000 = 733930

ե) –59,32 ⋅ 10 = 593,2

բ) 0,329 ⋅ 1000 = 3290

դ) 0,999 ⋅ 100 = 9,99

զ) –0,00018 ⋅ 100 = 180

1048. Ճի՞շտ է, որ`
ա) 75,30 = 75,3 (+)

գ) 96 = 96,0 (+)

ե) 40,3 = 40,300 (+)

բ) 1,64 = 1,6400 (+)

դ) 10,08 = 10,8

զ) 17 = 170 (+)

1049. Կատարե՛ք բաժանում.
ա) 35,707 ։ 10 = 357,07

դ) 2 ։ 10 = 2,0

բ) 0,98 ։ 100 = 0,0098

ե) 673,1 ։ 1000 = 0,6731

ը) –0,06 ։ 10 = 0,006

գ) 1,765 ։ 1000 = 0,0,0,1765

զ) 829 ։ 10 = 8,29

1028. Աշակերտը տասնորդական կոտորակը կարդալիս վերջում արտասանել է «տասնորդական» բառը։ Կարո՞ղ է արդյոք այդ կոտորակի դիրքային գրառումն ավարտվել զրոյով։ Այո

1039. Ինքնաթիռը երկու քաղաքների միջև եղած հեռավորությունն անցել է 3 ժ 20 ր‐ում։ Եթե ինքնաթիռի արագությունը 200 կմ/ժ‐ով ավելին լիներ, ապա նույն հեռավորությունը այն կանցներ 2 ժ 30 ր‐ում։ Որքա՞ն էին ինքնաթիռի արագությունը և քաղաքների հեռավորությունը։
3 ժ 20 ր = 3 1/3

3 1/3 x = 2 1/2  (x + 200)

3 1/3 = 2 1/2x + 500

3 1/3 — 2 1/2 = 500

500 = 5/6

500 x 5/6 = 600կմ/ժ

600 x 3 1/3 = 2000կմ

1040. Մի թիվը մյուսից մեծ է 6 անգամ։ Եթե այդ թվից հանենք 5 3/4, իսկ մյուսին գումարենք 19 1/4, ապա կստանանք հավասար թվեր։ Որո՞նք են տրված թվերը։
6x — 5 3/4 = x + 19 1/4

6x — x5 = 5 3/4 + 19 1/4 =

5x = 25

x = 5

= 5,30

1016. Դիրքային գրառումով գրե՛ք տասնորդական կոտորակը.
բ)  813/100 = 8 ⋅ 100 + 1 ⋅ 10 + 3 ⋅ 1 = 8,13/100

դ) 3/100 = 3 ⋅ 1 = 3/100

զ) 932/1000 = 9 ⋅ 100 = 3 ⋅ 10 + 2 ⋅ 1 = 932/1000

1017. Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով.
բ) 16,99 = 1 ⋅ 1000 + 6 ⋅ 100 + 9 ⋅ 10 + 9 ⋅ 1 = 1699/100

դ) 0,003 = 3 ⋅ 1 = 3/1000

զ) 37,1 = 3 ⋅ 100 + 7 ⋅ 10 + 1 ⋅ 1 = 371/10

1021. Գրելով տասնորդական կոտորակը դիրքային գրառումով՝ գտե՛ք նրա ամբողջ մասը.
բ) 2/100 = 2 ⋅ 1 = 00,2/100

գ) 3214/100 = 3 ⋅ 1000 + 2 ⋅ 100 + 1 ⋅ 10 + 4 ⋅ 1 = 32,14/100

դ) 5677/10 = 5 ⋅ 1000 + 6 ⋅ 100 + 7 ⋅ 10 + 7 ⋅ 1 = 567,7/10

1029. Կատարե՛ք գործողությունները.
բ) 6808 ։ 1702 + 1972 ⋅ 10 = 4 + 19720 = 19724

դ) 4096 ։ 1024 + 153468 ։ 261 = 4 + 588 = 592

1032. Լուծե՛ք հավասարումը.

բ) 3x = 4

x = 4/3

դ) 8x = 7

x = 7/8

989. Տասնորդական կոտորակից անջատե՛ք նրա ամբողջ մասը

բ) 3/10 = 3/10

դ) 865/100 = 8×100 + 6 x 10 + 5 x 1/100 = 8,65/100

զ) 69933/1000 = 6 x 10000 + 9 x 1000 + 3 x 10 + 3 x 1 = 69,933

990. Առանձնացրե՛ք տասնորդական կոտորակի կոտորակային մասը.
բ) 67/10 = 6 x 10 + 7 x 1/10 = 6,7/10

դ) 234/100 = 2 x 100 + 3 x 10 + 4 x 1/100 = 2,34

զ) 81132/1000 = 8 x 10000 + 1 x 1000 + 1 x 100 + 3 x 10 + 2 x 1/1000 = 81,132/1000

995. Արտահայտե՛ք մետրերով և գրի՛ առեք տասնորդական կոտորակի տեսքով.
բ) 1 մ 5 դմ=15/10դմ

դ) 18 մ 1 դմ 6 սմ 2 մմ= 18 162/10000մ,

զ) 8 դմ 7 սմ 5 մմ =   875/10000մ

1. Մգեցված բառերն առանձնացրո՛ւ և բացատրի՛ր։

նշմարում — աղոտ կերպով տեսնել

կակղացնել — պապկացնել

մուրազ —  երազանք

նաժիշտներն — աշխատղ

ռամիկ — աշխատաոր խաղ

կշտին — կուշտ փորին

հինել — հին

այգեկութ — այգեգործ

բանեցնիլ — աշխատացնել

ուխտ եմ դրել — ինչ որ բան եմ խոստացել

դիպակ — մետաքսյա ոսկեթել և արծաթաթել կտոր

ընծա — նավեր

2. Ի՞նչ վերաբերմունք ունեին թագավորն ու թագուհին, իշխանավորները, հասարակ մարդիկ Վաչագանի՝ Անահիտի հետ ամուսնանալու որոշման վերաբերյալ։ Թագավորը և թագուհին շատ ուրախ էին որ Վաչագանը գտել էր իր ուզածին ու որ Վաչագանը չի մտածում որ Անահիտը հասարակ ընտանիքիծ էր։

3. Գիտեմ, որ այդպես է, բայց ո՞վ գիտե, աշխարհք է, այսօրվան ծառաների տերը վաղը կարող է ի՛նքը լինել ծառա, թեև նա թագավոր էլ լինի եղած։ Արհեստը մի այնպիսի բան է, որ ամենայն մարդ պիտի գիտենա, թե՛ ծառա լինի, թե՛ տեր, թե՛ թագավոր և թե՛ իշխան։

Համաձա՞յն ես Անահաիտի հետ, ինչո՞ւ։ Այո ես համաձայն եմ Անահիտի հետ

4. Այս հատվածում ի՞նչ է ասում է գրագիտության մասին։ Համառոտ ներկայացրո՛ւ։ Հեքիաթում մի քանի անգամ նշվում է Մեսրոպի անունը, ո՞ւմ նկատի ունի։ Մեսրոպ նկատի ունի Մեսրոպ Մաշտոցին ով ստեղծել է Հայոց գրերը,  այս հատվածում Մեսրոպ Մաշտոցը գալիս է ու հրամայում, որ բոլորը պետք սովորեն կարդալ որպեսզի կարողանան ինքնուրույն կարդալ ավետարանը և այլ գրքեր։

1. Բացատրի՛ր մգեցված բառերը։
   թագավորանիստ — մայրաքաղաք
   ասպարեզ —  քիչավայր
   միամոր — միհատ երեխա
   ակնապիշ — աչքերը չռած նայել
   շինած — հրչակ
   համբավը — զարմանք
   տարակուսության — որեվե կողմի բռնող
   չէր հոժարում — չէր ուզում
   ճգնվելու — աշխատել
   դադրած — հոգնած
   փարչերը — բածակ
2. Բնութագրի՛ր Վաչագանին։ Վաչագանը քսան տարեկան է, շատ բարձր և քնքուշ։
3. Առանձնացրո՛ւ Անահիտին նկարագրող հատվածը։
   Նրա աչքերը խոշոր, թուխ-թուխ և վառվռուն էին, ունքերը՝ կարծես վրձինով քաշած, գլուխը բաց էր, և ծամերը փռված թիկունքի վրա, ճակատը՝ լայն, քիթ ու պռոշը՝ նկարածի պես։ Ոչինչ զարդ ու զարդարանք չուներ, հագուստը մի կարմիր մետաքսե շապիկ էր, որ նրա վայելչակազմ հասակը ծածկում էր մինչև ոտները, և մի ասեղնագործած բաճկոնակ, որով կոճկված էր նրա բարակ մեջքն ու լայն կուրծքը։ Ոտքերը բոբիկ էին, բայց նոր լվացված կաթնաղբրի ջրով՝ բամբակի պես սպիտակին էին տալիս։