Արատես

  • Քարտեզի միջոցով ճամփորդության երթուղու կազմում,  Երևան -Մասիս — Արտաշատ — Շահունյան — Ոակետապ — Դաշտաքար — ՈՒրցաձոր — Զնագակատուն — Ելփին — Արենի — Աղավնաձոր — Արփի — Եղեգնակձոր — Շատին — Արտաբույնք — Եղեգիս — Հերմոն — Արատես
  • Այցելվող հայրենագիտական կանգառների վերաբերյալ տեղեկությունների հավաքում ,

 

  • Արենի,  Թռչունների քարանձավ,
    Գտնվում է Եղեգնաձորից 12 կմ հեռավորության վրա։ Ընկած է Արփա գետի հովտում։ Արենիի քարանձավը գտնվում է Արենի գետի ձախ ափին[5]։ Քարանձավը բաղկացած է 3 սրահներից։ Քարանձավն ունի մոտ 500 մ² մակերես, որի մեծ մասը դեռևս ուսումնասիրված չէ, քանի որ տարածքը սահմանափակ է, և նոր պեղումները կարող են փակել անցումներն ու վնասել արդեն հայտնաբերված հնագիտական հուշարձանները։ Քարանձավում առնվազն չորս մետր մշակութային շերտ կա։ Ներքին՝ նեոլիթական շերտերը պատկանում են պղնձեքարի դարին։ Հանդիպում են նաև հոմոէրեքտուսի (լատին․՝ Homo erectus) հետքեր, ովքեր բնակվել են ավելի քան երկու միլիոն տարի առաջ մեր տարածաշրջանում։

    Քարանձավը դասվում է կլաստոկարստային քարանձավների դասին, քանի որ ձևավորվել է կրաքարային կոնգլոմերատների մեջ։ Քարանձավն իրենից ներկայացնում է մի քանի խոռոչների համալիր և ունի 400-ից 600 մ² մակերես տարածք։ V դարի պատմիչ Եղիշեն հիշատակում է Արփանեալ անունով բերդ կամ ավան։ Թռչունների քարանձավում սկսած 2007 թվականից իրականացվում են հնագիտական պեղումներ, որոնց արդյունքում հայտնաբերվել են մ.թ.ա. 4200-3500 թվականներին վերագրված բազմաթիվ գտածոներ՝ բուսական մնացորդներ, ամանեղեն, խաղողի, ծիրանի կորիզներ, եղեգից պատրաստված գործվածքներ, կանացի գանգեր, մումիֆիկացված այծի մարմնի մաս և այլն։

  • Արփայի հովիտ,
    Ընդգրկում է Արփա գետի միջին հոսանքի հովիտը՝ կից լեռների ցածրադիր լանջերի հետ միասին։ Ձգվում է արևմուտք-արևելք ուղղությամբ մոտ 40 կմ երկարությամբ՝ Գոմուր գյուղից մինչև Արենի։ Բարձր՝ 1000-1500 մետր
  • Եղեգիս գյուղ․ քայլք գյուղի եկեղեցիներով,
    Միջնադարյան Եղեգիսը Հայաստանի ամենահարուստ համայնքներից է եղել։ XIII-XIV դարերում այն եղել է իշխանանիստ ավան՝ Օրբելյանների իշխանական տոհմի նստավայրը։

    Գյուղի Սուրբ Աստվածածին մատուռը կառուցվել է 1703 թվականին ավելի հին եկեղեցու ավերակների վրա, իսկ սուրբ Կարապետ, Զորաց եկեղեցիները XIII դարի կառույցներ են։ Հատկանշական է, որ Զորաց եկեղեցում է կատարվել ռազմի դաշտ մեկնող զորքի երդման և օրհնության արարողությունները։

    XV դարում Լենկ Թեմուրի և այլ զավթողական արշավանքներից, այնուհետև երկրաշարժի հետևանքով ավերվել է քաղաքը։

    1988 թվականին Սումգայիթյան դեպքերից հետո գյուղը վերաբնակեցվել է Ադրբեջանից բռնագաղթված հայ ընտանիքներով։ Վերականգնվել է պատմական Եղեգիս բնակավայրի անվանումը։

  • Ուրցաձորի Սուրբ Կարապետ։Պամական աղբյուրները ոչ մի տեղեկություն չեն հաղորդում վանական համալիրի մասին. այն աչքաթող են արել նաև ճանապարհորդներն ու տեղագիրները, միայն Ղևոնդ Ալիշանը թռուցիկ ձևով հիշատակում է նրա անունը[3][4]։ Հուշարձանների վրա փորագրված սակավաթիվ արձանագրություններն էլ, անգամ աղոտ կերպով, լույս չեն սփռում նրա անցյալ պատմության վրա։ Արձանագրություններից մեկի համաձայն վանքը հիմնել են Օրբելյանները 14-րդ դարի սկզբներին, որպես իրենց տոհմական գերեզմանատեղի։ Այդ ժամանակ Ուրծաձոր գավառը գտնվում էր Օրբելյանների իշխանության ներքո։ Մյուս արձանագրությունները նվիրատվական են։ 1593 թվականը կրող մի այլ արձանագրությունում փորագրված է, որ այդ ժամանակ շեն է եղել վանքը։ 1725 թվականը կրող արձանագրությունից հասկացվում է, որ այդ ժամանակ վանքը եղել է ավերակ և լքված վիճակում։ Վանքը և նրան մոտիկ գտնվող մյուս վանքերը ավերվել են 1679 թվականի մեծ երկրաշարժից։

    1896 թվականին կառուցված վանքի միաբանության բնակելի շենքերը, 1897 թվականին կառուցված վանքի պարիսպը և 1898 թվականին՝ հացահատիկի հողերը, հավանական են դարձնում, որ վանքը 19-րդ դարի վերջերին որոշ ժամանակով վերականգնվել է։

  • Ինտելեկտուալ վիկտորինաների պատրաստում։
    1. Ո՞րն է աշխարհի ամենաերկար գետը: Նեղոս գետը
    2. Ո՞վ է նկարել Մոնա Լիզան: Լեոնարդո da Vinci
    3. Ինչ է անվանում Հարավային Կորեայի ամենամեծ տեխնոլոգիական ընկերությունը: Samsung
    4. Ո՞րն է ջրի քիմիական նշանը: H2O
    5. Ո՞րն է մարդու մարմնի ամենամեծ օրգանը: Մաշկը
    6. Քանի՞ օր կա մեկ տարվա ընթացքում: 365 (366 նահանջ տարում)
    8. Ո՞րն է Պորտուգալիայի մայրաքաղաքը: Lisbon
    9. Մարդու մարմինը օրական քանի՞ շունչ է առնում: 20,000
    10: Ո՞վ է եղել Մեծ Բրիտանիայի վարչապետը 1841-1846 թվականներին: Ռոբերտ Պիլ
    12: Ո՞րն է հայտնի «Մոբի Դիկ» վեպի առաջին տողը: Ինձ Իսմայել կոչիր
    13: Ո՞րն է աշխարհի ամենափոքր թռչունը: Մեղու մուրճ
    14: Որքա՞ն է 64-ի քառակուսի արմատը: 8
    15: Ո՞րն է տիկնիկը, Barbie- ն, լրիվ անվանումը: Բարբարա Միլիկենտ Ռոբերտս
    16: Ինչի՞ համար է պահվում Պոլ Հանն այն ռեկորդը, որը գրանցվել է 118.1 դեցիբելում: Ամենաբուռն բորբոսը
    17: Ո՞րն էր Ալ Կապոնի այցեքարտը, որն ասում էր նրա զբաղմունքը: Օգտագործված կահույքի վաճառող
    18:
    Ո՞րն էր Դիսնեյի առաջին գունավոր մուլտֆիլմը: Ersաղիկներ և ծառեր
    19: Ո՞վ է հորինել թիթեղյա պահածոները 1810 թվականին սննդի պահպանման համար: Պիտեր Դյուրանդ

Եղեգնուհին Առաջին մաս

1.  Բարբառային բառերը դարձրո՛ւ գրական հայերեն՝
էլել — եղել

չունիմ — չունեմ

լինիմ — լինի

բսնել — աշխատել

երթալ — գնալ

ուզեց ինքը բռնել նրա տեղը — ուզեց նրա տեղը զբաղեցնել

չկտրե — չկտրել

ոչով չպիտի տեսնի — ոչովք չպիտի տեսնի

2.  Մգեցված դարձվածքները բացատրի՛ր։

աչքադրել — նախանձել

մեզ կամք տուր — համաձայնվել

շուշաբանդ — բալկոն

գլխի ընկավ — կռահել

3.  Բնութագրի՛ր թագավորին։ Թագաորը հարուստ էր ու ամենինչ կաներ որ, իր տղայի ուզածով ուսիրածով լիներ։

4.  Առանձնացրե՛ք անհասկանալի բառերը, բացատրե՛ք բառարանի օգնությամբ։  Ես չունեյի անծանոթ բառ

Անահիտ 2 մաս

1. Մգեցված բառերն առանձնացրո՛ւ և բացատրի՛ր։

նշմարում — աղոտ կերպով տեսնել

կակղացնել — պապկացնել

մուրազ —  երազանք

նաժիշտներն — աշխատղ

ռամիկ — աշխատաոր խաղ

կշտին — կուշտ փորին

հինել — հին

այգեկութ — այգեգործ

բանեցնիլ — աշխատացնել

ուխտ եմ դրել — ինչ որ բան եմ խոստացել

դիպակ — մետաքսյա ոսկեթել և արծաթաթել կտոր

ընծա — նավեր

2. Ի՞նչ վերաբերմունք ունեին թագավորն ու թագուհին, իշխանավորները, հասարակ մարդիկ Վաչագանի՝ Անահիտի հետ ամուսնանալու որոշման վերաբերյալ։ Թագավորը և թագուհին շատ ուրախ էին որ Վաչագանը գտել էր իր ուզածին ու որ Վաչագանը չի մտածում որ Անահիտը հասարակ ընտանիքիծ էր։

3. Գիտեմ, որ այդպես է, բայց ո՞վ գիտե, աշխարհք է, այսօրվան ծառաների տերը վաղը կարող է ի՛նքը լինել ծառա, թեև նա թագավոր էլ լինի եղած։ Արհեստը մի այնպիսի բան է, որ ամենայն մարդ պիտի գիտենա, թե՛ ծառա լինի, թե՛ տեր, թե՛ թագավոր և թե՛ իշխան։

Համաձա՞յն ես Անահաիտի հետ, ինչո՞ւ։ Այո ես համաձայն եմ Անահիտի հետ

4. Այս հատվածում ի՞նչ է ասում է գրագիտության մասին։ Համառոտ ներկայացրո՛ւ։ Հեքիաթում մի քանի անգամ նշվում է Մեսրոպի անունը, ո՞ւմ նկատի ունի։ Մեսրոպ նկատի ունի Մեսրոպ Մաշտոցին ով ստեղծել է Հայոց գրերը,  այս հատվածում Մեսրոպ Մաշտոցը գալիս է ու հրամայում, որ բոլորը պետք սովորեն կարդալ որպեսզի կարողանան ինքնուրույն կարդալ ավետարանը և այլ գրքեր։

Անահիտ 1մաս

  1. Բացատրի՛ր մգեցված բառերը։
    թագավորանիստ — մայրաքաղաք
    ասպարեզ —  քիչավայր
    միամոր — միհատ երեխա
    ակնապիշ — աչքերը չռած նայել
    շինած — հրչակ
    համբավը — զարմանք
    տարակուսության — որեվե կողմի բռնող
    չէր հոժարում — չէր ուզում
    ճգնվելու — աշխատել
    դադրած — հոգնած
    փարչերը — բածակ
  2. Բնութագրի՛ր Վաչագանին։ Վաչագանը քսան տարեկան է, շատ բարձր և քնքուշ։
  3. Առանձնացրո՛ւ Անահիտին նկարագրող հատվածը։
    Նրա աչքերը խոշոր, թուխ-թուխ և վառվռուն էին, ունքերը՝ կարծես վրձինով քաշած, գլուխը բաց էր, և ծամերը փռված թիկունքի վրա, ճակատը՝ լայն, քիթ ու պռոշը՝ նկարածի պես։ Ոչինչ զարդ ու զարդարանք չուներ, հագուստը մի կարմիր մետաքսե շապիկ էր, որ նրա վայելչակազմ հասակը ծածկում էր մինչև ոտները, և մի ասեղնագործած բաճկոնակ, որով կոճկված էր նրա բարակ մեջքն ու լայն կուրծքը։ Ոտքերը բոբիկ էին, բայց նոր լվացված կաթնաղբրի ջրով՝ բամբակի պես սպիտակին էին տալիս։

 

 

Մայրենի 21.03.2024

  1. Բառակապակցությունների  իմաստներն արտահայտի՛ր տրված բառերով:

 

Բնակչություն, զորք, երամ:

Մի երկրի բոլոր զինվորները (զորքը), միասին թռչող թռչուններր  (երամ), մի երկրի բոլոր քաղաքների ու գյուղերի (բնակիչները):

  1. Բառակապակցություններիիմաստներն արտահայտի՛ր տրված բառերով:

 

Բազմություն, մարդկություն, ագզ, ժողովուրդ:

Մի երկրում ապրող մարդիկ, հավաքված մարդիկ, ամբողջ աշխարհում ապրող մարդիկ, նույն ազգությանը պատկանող բոլոր մարդիկ:

Մի երկրում ապրող ժողովուրդը
հավաքված Բազմությունը
ամբողջ աշխարհում ապրող մարդկությունը
նույն ազգությանը պատկանող բոլոր ազգերը

  1. Փակագծերումդրված բառերը համապատասխան ձևով գրի՛ր:

 

Օրինակ՝

Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն (աղմկել): — Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն աղմկում էր:

 

Կռունկների երամը թռչում է  (թռչել):

Ձորքը տեղավորվեց (տեղավորվել) դաշտում:

Ժողովուրդը լսեց (լսել) հռետորին:

Հրապարակում հավաքված բազմությունը ինչ-որ բանի էր սպասում (սպասել):

Ավագանին ողջունում է (ողջունել) օտարականին:

Հոտն իջնում էր (իջնել) սարից:

Ժողովուրդը գոհ  եղավ (լինել) այդ որոշումից:

Բնակչությունն իր ղեկավարներից խելացի վճիռներ ու որոշումներ էր սպասում  (սպասել):

Մայրենի 3.21.2025

  1. Բառակապակցությունների  իմաստներն արտահայտի՛ր տրված բառերով:

Բնակչություն, զորք, երամ:

Մի երկրի բոլոր զինվորները, միասին թռչող թռչուններր, մի երկրի բոլոր քաղաքների ու գյուղերի բնակիչները:

Մի երկրի բոլոր զորքը
միասին թռչող երամ
մի երկրի բոլոր քաղաքների ու գյուղերի բնակչություն

  1. Բառակապակցություններիիմաստներն արտահայտի՛ր տրված բառերով:

Բազմություն, մարդկություն, ագզ, ժողովուրդ:

Մի երկրում ապրող մարդիկ, հավաքված մարդիկ, ամբողջ աշխարհում ապրող մարդիկ, նույն ազգությանը պատկանող բոլոր մարդիկ:

Մի երկրում ապրող ժողովուրդը
հավաքված Բազմությունը
ամբողջ աշխարհում ապրող մարդկությունը
նույն ազգությանը պատկանող բոլոր ազգը

  1. Փակագծերումդրված բառերը համապատասխան ձևով գրի՛ր:

Օրինակ՝

Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն (աղմկել): — Դեպքի վայրում հավաքված ամբոխն աղմկում էր:

Կռունկների երամը թռչում է  (թռչել):

Ձորքը տեղավորվեց (տեղավորվել) դաշտում:

Ժողովուրդը լսեց (լսել) հռետորին:

Հրապարակում հավաքված բազմությունը ինչ-որ բանի էր սպասում (սպասել):

Ավագանին ողջունում է (ողջունել) օտարականին:

Հոտն իջնում էր (իջնել) սարից:

Ժողովուրդը գոհ  եղավ (լինել) այդ որոշումից:

Բնակչությունն իր ղեկավարներից խելացի վճիռներ ու որոշումներ էր սպսում  (սպասել):

Մայրենի 19.03.2024

  1. Տրված  բառերը դարձրո՛ւ հոգնակի և տեղադրի՛ր նախադասությունների մեջ:

Սուզանավծովախորշլողափմանրծովափիղարկղ:

ծովափղերը ավելի փոքր են, քան բծավոր փոկերը:

Փոկերն ափից շատ հեռու չեն գնում, մեծ մասամբ լողափում ու գետաբերանների մոտ են հանդիպում:

Խորտակված սուզանավերը անձնակազմերը փրկելու համար հատուկ սարք են ստեղծել, որն անվանում են Մոմսենի փրկարար զանգ:

Այս ու այն կողմ թափթփված արկղերը հուշում էին, որ երեկոն սովորական ավարտ չի ունեցել:

Մայրը խոշոր ելակներն ընտրեց մուրաբայի համար, իսկ մանրերը տորթը զարդարեց:

Մարդկանց շնաձկներից պաշտպանելու համար հատուկ ցանցեր են դրել Հարավային Աֆրիկայի, Ավստրալիայի, Մեքսիկական ծոցի բոլոր ծովախորշերի երկարությամբ:

2.Փակագծերում տրված բառերը պահանջվող թվով դի՛ր (եզակի կամ հոգնակի) և համապատասխանեցրո՛ւ նախադասությանը:

Կան ջրային խուզարկուներ, որոնք ծովերի ու օվկիանոսսների գանձերն են որոնում: Հայտնի են հեքիաթային հաջողություներ: Վագներն իր ընկերոջ հետ Ֆլորիդայի ափի մոտ խորտակված իսպանական նավում ավելի քան միլիոն դոլար արժեցող գանձեր է գտել: Բայց ավելի մեծ թիվ են կազմում այնպիսի որոնողները, որոնք չեն կարողանում նույնիսկ որոնման ծախսերը փակել:

  1. Տեքստի գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ: Քn կարծիքով, ո՞ր գոյականների թիվը չպիտի փոխել:

Դանդաղ ընթանում է անապատի նավը՝ ուղտը. նրա վրա սպիտակ ստվերի նման անշարժացել է հեծյալը: Ավազն ու քարն ասես շիկացած վառարան լինեն. կրակ են շնչում: Օդը կանգնած է: Կապտավուն երկինքը պատած է կիսաթափանցիկ կարմրավուն մշուշաքողով, և հորիզոնը գրեթե ձուլվել է երկնքին: Անապատի ճնշող լռությունը խախտում է միայն ուղտի վզից կախված զանգուլակի միապաղաղ զնգզնգոցը:

անապատ — անապատեր

նավ — նավեր

ուղտ — ուխտեր

հեծյալ-հեծյալներ

վառարան — վառարաններ

զանգուլակ — զանգուլակներ

զնգզնգոց — զնգզնգոցներ

 

 

 

երկինք

օդ

հորիզոն

լռություն

Մայրենի 4/3/2024

1.    Ընդգծի՛ր այն բառերը, որոնք կապում են նախադասությունները:

Եթե ձկները ոչ մի ձայն չլսեին, հնարավոր չէր լինի նրանց խաբել տարբեր թրխկոց-կճրտոցներով:

Գիշերները ձկները սովորաբար դուրս են գալիս իրենց ապաստարաններից, որպեսզի որս անեն:

Ձկներին կարելի է ապաստարանում պահել, եթե դա լուսավորվի արհեստական լույսով:

Լույսի աղբյուրները դանդաղ տեղաշարժում են, որ ձկներր մի հարմար տեղում կուտակվեն:

Լույսով հրապուրելով՝ ձկներին կուտակում են մի տեղ, որպեսզի հետո հեշտությամբ որսան:

Նրանք լամպերը հաջորդաբար մարում են, որ ձկների վտառը շարժվի դեպի ցանցը:

2.  Պարզի՛ր, թե ընդգծված բառերից ո՛րն է բարդ նախադասության մեջ մտնող նախադասություններ կապում, ո՛րը՝ բառեր:

Մի երիտասարդ ծխախոտատուփի նման մի առարկա մոտեցնում էր դեմքին՝ աչքերին ու բերանին (բառեր) : Դա երևի տեսահեռախոս է, եթե մարդը միաժամանակ կարողանում է նայել և խոսել (նախադասություն): Հավանաբար, նա մեր դեմքերին զարմանքի կամ հիացմունքի արտահայտություն է տեսնում և շտապ մոտենում է մեզ (նախադասություն): Արագ-արագ է խոսում, որ հասցնի պատասխանել մեր բոլոր հարցերին (նախադասություն): Փողոցներում մեքենա չկա, բայց քաղաքի վրայով սրընթաց թռչում են ինչ-որ թեթև առարկաներ՝ անձնական ինքնաթիռները (նախադասություն):

Տերն ու ծառան

Բնութագրի՛ր կերպարներին: Մեծ եռբայրը շատ բարի քնքուշ երթակվորղ էր, հարուսը սրիկ էր ու անարդար, փաքր եղբայրը հնարամիտ էր ու գիտեր ինչ էր բետթ անել։

Ո՞ր կերպարի կողմն քո համակրանքը, ինչո՞ւ: Ես փոքր եղբայրի կողմն եմ որոհետև նա գիտեր թե ինչ պիտի աներ որ ջղայնացներ հասուստին կարջ ասաց հնարամիտ էր։

Ոսկու կարասը

  1. Նարնջագույնով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծել՝ արմատ, ածանց։
    հողագործ —  հող + ա + գործ
    բացատրություն — բաց + ա + տրություն
    ազնվության — ազնիվ + ության
    հողատեր — հող + ա + տեր
    ազնվության — ազնիվ + ության
  2. Կանաչով նշված բառերով նոր բառեր կազմիր։
    հրաշք — հրաշալի
    ոսկի — ոսկեղեն
    արդար — արդարանալ
    տղա — տղամարդ
  3. Ինչ պատասխան են տալիս իմաստունները թագավորի այն հարցին, թե ինչո՞ւ է նա կարասի մեջ օձեր տեսնում, իսկ մյուսները՝ ոսկի։   Աղքատ հողագործներին պարգև է իրենց ազնվության ու արդար աշխատանքի համար։ իսկ երբոր նա է գնում ուրիշի բախտը, նրա համար էլ ոսկու տեղ օձ ես գտնում։
  4. Փոխիր հեքիաթի ավարտը՝ ըստ քո ցանկության։
  5. Ի՞նչ է սովորեցնում հեքիաթը։    Որ պետք է լինել ազնիվ և արդար, չվերցնել ուրիշի ունեցվզծքը թեչե այդ
    իր-ի տեղը օձ ես տեսնել։