1. Ի՞նչ է բջիջը։
   Բջջիջը կենդանի օրագանիզմների կառուցվածքների տարրական միավորն է
2. Որո՞նք են բջջի բաղադրության հիմնական քիմիական տարրերը։
   Բջջի բաղադրության մեջ գերակշռում են ածխածինը (C), ջրածինը (H), թթվածինը (O), ազոտը (N):
3. Որո՞նք են բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերը։
   Բոլոր բջիջները կազմված են բջջաթաղանթից, ցիտոպլազմայից, կորիզից և օրգանոիդներից:
4. Ի՞նչ նշանակություն ունի բջջաթաղանթը։
   Բջջաթաղանթը կատարում է պաշտպանողական դեր: Դրա միջով բջիջ են ներթափանցում ջրում լուծված որոշակի նյութեր, և հեռացվում են բջջի համար ոչ պիտանի նյութերը:
5. Ի՞նչ է հյուսվածքը։
   Միևնույն ծագում ունեցող, կառուցվածքներով և գորգածառույթներով նման և միջբջջային նյութով միացած բջիջների խումբը կոչվում է հյուսվածք:
   
6. Ի՞նչ հյուսվածքներ ունեն բսւյսերը։
   Բարձրակարգ բույսերում տարբերվում են գոյացնող, հիմնական ծածկող, փոխադրող և մեխանիկական հյուսվածքները:
7. Կենդանական ի՞նչ հյուսվածքներ գիտեք։
   Կենդանական օրգանիզմերում են չորս տեսակի հյուսվածքներ՝ էպիթելային, շարակցական, մկանային և նյարդային:

1. Ե՞րբ է գահակալել Արտավազդ II-ը: Բնութագրե՛ք նրան:
   Ք․ա․ 55-34
2. Ե՞րբ է տեղի ունեցել Կրասոսի արշավանքը և ինչպե՞ս է ավարտվել:
   Ք. ա. 53 թ. Կրասոսը սկսեց արշավանքը: Նույն թվականին Խառանի ճակատամարտում Հռոմեական զորքը ջախջախիչ պարտություն կրեց: Սպանվեց նաև Կրասոսը:
3. Ե՞րբ է կնքվել և ինչո՞վ է ամրապնդվել հայ–պարթևական դաշինքը:
   Մինչ այդ Պարթևստանի արքա Օրոդես II-ը Կրասոսի դեմ ուղարկել էր իր Սուրեն զորավարին, իսկ ինքը մեկնել էր Հայաստան: Հայ և պարթև արքաները բարեկամության դաշինք կնքեցին: Այն ամրապնդվեց պարթև արքայազն Բակուրի և Արտավազդ II–ի քրոջ ամուսնությամբ:
4. Ո՞ր թվականին սկսվեց Անտոնիոսի արշավանքը: Ներկայացրե՛ք դրա արդյունքները:
   Նա Անտոնիոսին տրամադրեց օգնական զորք և թույլատրեց պարթևների դեմ արշավել Հայաստանով:
   Անտոնիոսը 100-հազարանոց բանակով Ք. ա. 36 թ. սկսեց ռազմարշավը, սակայն խայտառակ պարտություն կրեց: Հռոմեացիները այս արշավանքի ընթացքում կորցրին 44 հազար զինվոր: Անտոնիոսի զորքը հետ քաշվեց Հայաստան, որտեղ հայերը ապաստան տվեցին հռոմեացիներին:
5. Ե՞րբ և ինչո՞ւ գերվեց Արտավազդ II արքան:
   Անտոնիոսը Հռոմում արդարանալու համար պարտության մեղքը բարդեց Արտավազդ II-ի վրա: Ք. ա. 34 թ. Անտոնիոսի զորքերն անակնկալ ներխուժեցին Հայաստան:
6. Ի՞նչ վեհանձն արարքով աչքի ընկավ Արտավազդ II-ի ընտանիքը գերության մեջ:
   Անտոնիոսը Եգիպտոսում պահանջեց, որ գերված Արտավազդ II-ն ու նրա ընտանիքը խոնարհվեն և երկրպագեն իր կնոջը` Կլեոպատրային, դրա դիմաց խոստանալով ազատություն: Սակայն վեհանձն արքան և նրա ընտանիքն արհամարհեցին Անտոնիոսին` գերադասելով արժանապատիվ մահը: Ք. ա. 31 թ. Արտավազդ II-ը և հայոց թագուհին մահապատժի ենթարկվեցին:

1. 1. Տեքստի նախադասությունների մեջ տեղադրի՛ր հարցերին համապատասխան
   նախադասություններր։

Մոտավորապես վաթսունհինգ միլիոն տարի առաջ մեր մոլորակի կենդանիները զանգվածաբար ոչնչացել են, ի՞նչ պատճառով: Գիտնականների մի խումբ կարծիք է հայտնել, ինչպիսի՞: Ուղղակի աղետից հետո փոշու այնքան
հոծ շերտ է պատել Երկիրը, ինչքա՞ն :  Դրանից և՛ջերմությունն է զգալիորեն նվազել,´ խավար է եղել, ինչքա՞ն: Այդ ժամանակաշրջանի շատ կենդանիներ, ո՞ր, չեն կարողացել հարմարվել պայմաններին և ոչնչացել են:

 ի՞նչ պատճառով- և՛ջերմությունն է զգալիորեն նվազել, և´ խավար է եղել,

ինչպիսի՞- Ուղղակի աղետից հետո փոշու այնքան հոծ շերտ է պատել Երկիրը,

ինչքա՞ն — Մոտավորապես վաթսունհինգ միլիոն տարի առաջ մեր մոլորակի կենդանիները զանգվածաբար ոչնչացել են: Այդ ժամանակաշրջանի շատ կենդանիներ, ո՞ր, չեն կարողացել հարմարվել պայմաններին և
ոչնչացել են:

2. Փորձի՛ր այս բառերի կազմությունն ու նշանակությունը բացատրել:

ա) Այգեբաց, այգաբաց:

Այգեբաց — այգի + ա + բաց — հողից ազատել,

Այգաբաց — այգ + աքբաց — լուսաբաց

բ) Հայելի, հայացք, ծովահայաց: (գրաբ. հայել — նայել)

Հայելի — հայ + ել + ի — առառկա, որով կարող ենք նայել մեզ,

Ծովահայաց — ծով + ա + հայ + աց — ծովին նայել (գրաբ. հայել — նայել)

գ) Ակնթարթ, ակնդետ, ակնոց:

Ակնթարթ — ակն + թարթ — մի անգամ աչքը թարթելու տևողությունը

ակնդետ — ակն + դետ — աչքերը մի կողմ դարձրած դիտելով

ակնոց — ակն + ոց — Աչքերին դրվող զույգ ապակիներով սարած՝ տեսողությունն ուժեղացնելու կամ աչքերը փոշուց՝ արևից ևն պաշտպանելու համար:

դ) Քինախնդիր, վրեժխնդիր, մանրախնդիր (գրաբ. խնդրել — փնտրել):

Քինախնդիր — քին + ա + խնդիր — չարախնդիր

վրեժխնդիր — վրեժ + խնդրի

մանրախնդիր —  մանր + ա + խնդիր

1148. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 3,81 ⋅ 2,95 = 25,9895

դ) 17,32 ⋅ 896,1 = 15520,452

բ) 16,387 ⋅ 0,29 = 4,57223

ե) 1,11 ⋅ 0,32 = 0,3552

գ) 0,782 ⋅ 0,55 = 0,784346

զ) 0,92 ⋅ 10,03 = 9,2276

1150. Կատարե՛ք բազմապատկում.
ա) 6,251 ⋅ 7 = 4,3757

դ) 14,55 ⋅ 2 = 2,910

բ) 0,302 ⋅ 5 = 0,1510

ե) 0,04 ⋅ 85 = 0,0340

գ) 18,11 ⋅ 30 = 54,330

զ) 6,37 ⋅ 9 = 5,733

1. Ո՞ր պետությունները միացվեցին Հայոց տերությանը մինչև Փյունիկյան քաղաքների նվաճումը:

Սելևկյան պետությունը

2. Ինչպե՞ս և ե՞րբ տեղի ունեցավ Սելևկյան պետության անցումը Տիգրան Մեծի իշխանությանը:

Սելևկյան ավագանին և ժողովուրդը որոշեցին իրենց երկիրը փրկել հրավիրելով այլ երկրի թագավորի` իշխելու իրենց: Ընդ որում՝ նրանք քննարկեցին ժամանակի բոլոր հզոր արքաների թեկնածությունը և միաձայն ընտրեցին հայոց արքային: Ք. ա. 84 թ. մայրաքաղաք Անտիոքում Տիգրան Մեծը բազմեց Սելևկյանների գահին և իշխեց այնտեղ 17 տարի: Այն Սելևկյան պետությունը, որ երկար ժամանակ պայքարում էր Հայաստանին գերիշխելու համար, իր խնդրանքով մտավ Հայաստանի տիրապետության տակ:

3. Սելևկյան պետությունից հետո ո՞ր երկրները միացվեցին Հայոց աշխարհակալ տերությանը:

Կոմմագենեն, Կիլիկիան, Փյունիկիան և Բեյրութը։

4. Ի՞նչ քաղաքականություն էր վարում Տիգրան Մեծը փյունիկյան քաղաքների նկատմամբ:

Փյունիկյան քաղաքների գրավումից հետո հայոց տիրակալը Ք. ա. 81 թ. դրանց շնորհեց «ազատություններ», այսինքն լայն ինքնավարություն: Այդ քաղաքների թվում էր նաև Բերիթը (Բեյրութ): Ի նշան շնորհակալության քաղաքներն իրենց օրացույցները սկսեցին հաշվել այդ թվականից, որը նշվում էր նաև իրենց քաղաքային դրամների վրա:

5. Ե՞րբ են Նաբաթեայի թագավորությունը և Հրեաստանն ընդունել Տիգրան Մեծի գերիշխանությունը:

 Ք. ա. 72 թ.

6. Ի՞նչ հարաբերության մեջ էր Եգիպտոսը Տիգրան Մեծի տերության հետ:

Ինչպես վկայում է հույն պատմիչ Ապպիանոսը, բոլոր երկրները, մինչև Եգիպտոս, ենթարկվեցին Տիգրան Մեծին: Իսկ Եգիպտոսը Հայոց տերության բարեկամ երկրներից էր: Դեռևս Ք. ա. 80 թ. Տիգրան Մեծի օգնությամբ Պտղոմեոս XII-ը Եգիպտոսից դուրս էր մղել նվաճող հռոմեացիներին և հաստատվել հայրական գահին:

1. Ե՞րբ սկսվեց հռոմեա–հայկական պատերազմը: Ի՞նչ դեպքեր էին նախորդել դրան:
   Ք․ա․ 69 թ․
2. Ե՞րբ են տեղի ունեցել Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը: Համեմատե՛ք դրանք:
   Տիգրանակերտի ճակատամարտը տեղի ունեցավ Ք․ա 69 թ․ որտեղ հաղթեց Հռոմը, իսկ Ք․ա 68 թ․ հայերը հաղթեցին։
3. Ինչպես ավարտվեց Լուկուլլոսի արշավանքը Հայաստան:
   Նրանք դաշինք կնքեցին։
4. Պոմպեոսը ե՞րբ եկավ Արևելք: Ի՞նչ քայլեր նա ձեռնարկեց:
   Պոմպեոսը Ք․ա․ 66 թ․ եկավ, և դաշինք կնքեց։
5. Ինչո՞ւ Արտաշատի պայմանագրով Տիգրան Մեծը կատարեց մեծ զիջումներ:
   Որովհետև նա ընդդեմ էր Պարթևստանի և Հռոմի հետ կարելի էր ասել ամբողջ աշխարհի։
6. Երբ մահացավ Տիգրան Մեծը: Բնորոշեք նրան իբրև տիրակալի:
   Տիգրան Մեծը մահացավ Ք. ա. 55 թվականին 85 տարեկան հասակում: Նա սերունդների հիշողության մեջ մնաց որպես հզորագույն և հայրենապաշտ տիրակալ։

1. Ներկայացրե՛ք Տիգրան Մեծի տերության սահմանները:
Եգիպտոսից ու Միջերգրական ծովից, մինչև Հնդկաստան, Կովկասյան լեռներից և Կասպից ծովից մինչև Պարսից ծոց և Հնդկական օվկիանոս:

2. Որքան էր Տիգրան Մեծի բանակի թիվը: Դրանից որքանն էր բուն հայկական զորքը:
   300 հազար, հայկական զորքերը 120 հազար։
3. Համեմատե՛ք հայոց երկու մեծ տիրակալներին` Արգիշտի I-ին և Տիգրան II Մեծին:
   Ինձ համար ամենից հզոր թագավորները եղել են նրանք, որովհետև իրանք այնքան ուժեղ էին, որ իրենց մահից հետո, մարդիկ ինքնասպան էին լինում։
4. Ե՞րբ և որտե՞ղ կառուցեց Տիգրան Մեծն իր նոր մայրաքաղաքը: Նկարագրե՛ք մայրաքաղաք Տիգրանակերտը:
   80-ական թթ․ Տիգրանակերտ մայրաքաղաքը շրջապատված էր 50 կանգուն, այսինքն 25 մետր բարձրությամբ պարսպով: Ուներ անառիկ միջնաբերդ, պալատ, թատրոն, պարտեզներ, այգիներ և որսատեղիներ:

1105. Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք համապատասխան թվանշանը, որպեսզի ստացված անհավասարությունը ճիշտ լինի.
ա) 2,557 > 2,537

գ) 10,85 < 10,95

բ) 9,568 > 4,568

դ) 885,621 < 885,663

1106. Իրար հաջորդող ո՞ր երկու բնական թվերի միջև է գտնվում կոտորակը.
ա) 3,2         3,4

գ) 75,32     75,76

ե) 5689,1   5689,56890

բ) 8,93       8,9

դ) 29,66    29,30

զ) 3284,9  3284,3285

1107. Կոտորակները դասավորե՛ք աճման կարգով.11,2

60,325 , 11,2 , 28,43 , 60,32 , 11,56 , 3291,83 , 5,6։

5,6, 11,56, 28,43, 60,32, 60,325, 3291,83,